Gabrielle, 1950

Soms slaat de vlam van het expressionisme in Permeke’s oeuvre nog onverwacht fel omhoog. Wanneer hem in 1948 het leed treft van de dood van zijn vrouw, schildert de kunstenaar zijn diepe smart uit in het onvergetelijke doek Het afscheid (1948). Als Permeke kort daarna enkele portretten en profil als Vrouw met het groen hoedje en Gabrielle schildert, is de vertwijfeling nog voelbaar. De vormen kennen wel geen extreme ontwrichting meer, maar de wanhoop is thans naar binnen geslagen en doet schrijnend zijn werk. De schreeuw maakt plaats voor een gevoel van sombere gelatenheid een stemming die even nog te dragen is. Vooral in het eerste doek schudt de herinnering aan de dood de kijker ruw wakker. Het verstilde gezicht lijkt een dodenmasker zonder enige expressie, bruut geschonden bovendien door het scherpe profiel dat een helft onheilspellend donker laat. Op die manier schijnt het model ons tegemoet te treden vanuit een wereld die de onze niet is. Al met al verwerft de kunst van Permeke, zo kort vóór diens dood in 1952, een ingetogen grootheid die haar verwijdert van het geweld en het soms onbegrensd lyrisme van een kwart eeuw geleden.

P.B.

• Dit werk maakt deel uit van de kerncollectie van het museum. Het maakt deel uit van de inventarislijst van de schenking door Jules en Irma Dhondt-Dhaenens die werd samengesteld tijdens de raad van bestuur op 03.06.1967.