Winterlandschap, 1927

Naast het godsdienstig werk eist in de twintiger jaren het tekenen en schilderen van landschappen en figuren Servaes’s aandacht. Vooral in de houtskoolportretten van oude boeren toont hij zijn gerijpt meesterschap. Waar eerder de overdaad enige scepsis wekte en kracht met brutaliteit werd verward, is Servaes ditmaal bij machte de expressie te beteugelen en te verinnerlijken. De natuurgezichten die Servaes tussen 1920 en 1930 in Latem schilderde, komen beurtelings wel en niet binnen de termen van het expressionisme. Met hart en ziel opgaand in de natuur viert de schilder zijn zinnelijke levensdrift uit. Misschien heeft het mystiek-religieus werk z’n heftig temperament enigszins benauwd en zoekt zijn gezonde geest compensatie en uitweg in het geweld van brutale natuurschilderingen. Soms neemt de menselijke figuur nog deel aan het kosmisch visioen: maaiende boeren buigen ritmisch mee met het goudkleurige koren en de golvende lijnen van het land. Vaker blijft de figuur echter achterwege. Het accent ligt op het hevige en tragische, op de oerkrachten en op de grootse eenzaamheid van de schepping. De vormen worden bruusk, de compositie brutaal en elementair: men zie hoe het Winterlandschap uit 1927 herleid is tot het enkelvoudig contrast van twee effen boven elkaar uitgestreken kleurvelden. De toetsen zijn ruw aangedikt, de voorstelling krijgt daarom iets koortsigs, bijna als een metafoor voor het ‘snuivend ongeduld’ van de maker. Niet altijd kan in de landschappen Servaes’ beeldend vermogen gelijke tred houden met zijn persoonlijke gedrevenheid en zijn ambitieuze bedoelingen. Het gevolg van zo’n onevenwichtigheid is dat de bezieling zo nu en dan lijkt te ontaarden in dweepzucht. Waar de expressionist niet wordt gedicteerd door authentieke bedoelingen, verflauwt het ‘expressionisme’ tot pose.

P.B.

• Dit werk maakt deel uit van de kerncollectie van het museum. Het maakt deel uit van de inventarislijst van de schenking door Jules en Irma Dhondt-Dhaenens die werd samengesteld tijdens de raad van bestuur op 03.06.1967.